صورت و مدیریت گردش وجوه نقد

بخش اول

مدیریت‌گردش‌وجوه‌نقد

صورت حساب گردش وجوه نقد:

گردش وجوه نقد را برای پذیرفته شدن تهیه نكنید.

سرمایه گذاران معمولاً به درآمد خالص شركت به منزله سلامت مالی و دورنمای آینده شركت نگاه می اندازند نمودار زیر درآمد یك شركت را در طی 7 سال مالی نشان می دهد.

شركت بخش سودآوری مناسب و حتی دوره های رشد درآمدی را نشان می دهد. بین سالهای اول و چهارم، درآمد خالص این شركت رشد 32 درصدی از 31 میلیون دلار به 41 میلیون دلار داشته است. آیا این شركت سرمایه پذیر خوبی به نظر می‌رسد؟ آیا انتظار می رود كه سودآوری این شركت ادامه پیدا كند؟ آیا این شركت بهره و سود مناسبی تقسیم كرده است و آیا شما حاضر به ادامه سرمایه گذاری در این شركت هستید؟ سرمایه گذاران با خریداری سهام این شركت به همه این چند سئوال پاسخ بلی می دهند.

18 ماه بعد این شركت، W.T.Grant، دچار بزرگترین ورشكستگی ایالات متحده شد. بررسیهای دقیقتر صورتهای مالی شركت نشان می دهد كه شركت چندین سال گردش وجوه نقد پس از عملیات منفی را تجربه كرده است. حتی اگر حقیقتاً سود گزارش كرده باشد. چگونه ممكن است این اتفاق بیفتد؟ بخشی ازاین امر به این دلیل است كه شركتها فروشهایی كه در صورت سود و زیان گزارش می كند از نوع اعتباری هستند و شركت در مورد وصول این فروشهای اعتباری مشكل داشته كه باعث می‌شود گردش وجوه نقد كمتر از سود ویژه شود. تحلیل گردش وجوه نقد نشانه هشدار به موقع از مشكلات عملیاتی W.T.Grant است.

همانطوری كه در ابتدای داستان آمد آزمایشات روی گردش وجوه نقد شركت W.T.Grant انجام شده كه آیا كمبود با اهمیت نقدینگی و عدم انعطاف پذیری مالی شركت را كه نهایتاً باعث ورشكستگی شركت شد نشان داده است. هدف از این متن امتحان كردن اجزاء اصلی صورت گردش وجوه نقد و نوع اطلاعاتی كه از این صورت تهیه می شود، می باشد.

هدف اولیه صورت گردش وجوه نقد فراهم كردن اطلاعاتی درباره دریافت و پرداختهای نقدی یك واحد گزارشگری در طول دوره مالی است. هدف ثانویه، تهیه اطلاعات تأثیر فعالیتهای عملیاتی، سرمایه گذاری و تامین مالی روی وجوه نقد است. بنابراین صورت گردش وجوه نقد دریافتها و پرداختهای نقدی و نتایج تغییرات خالص وجوه نقد در اثر فعالیتهای عملیاتی، سرمایه گذاری و تامین مالی یك واحد تجاری در طول دوره در یك صورت مطابقت از اول تا پایان دوره را نشان می دهد.

فواید صورت گردش وجوه نقد:

اطلاعات یك گردش وجوه نقد بایستی به سرمایه گذاران، بستانكاران و ارزیابی دیگران درمواردی به شرح زیر كمك می كند.

1- توانایی واحد گزارشگری در ایجاد گردش وجوه نقد آینده

هدف اولیه گزارشات مالی تهیه اطلاعاتی است كه امكان پیش‌بینی مبلغ، زمان بندی و عدم اطمینان وجوه نقد آینده را به ما می دهد. با بررسی ارتباط بین اقلامی از قبیل فروش و خالص گردش وجوه نقد حاصل از فعالیتهای عملیاتی و یا خالص گردش نقدی حاصل از فعالیتهای عملیاتی و افزایش یا كاهش در وجوه نقد، امكان پیش‌بینی بهتر مبالغ، زمان بندی و عدم اطمینان گردش وجوه نقد آتی از بررسی اطلاعات حاصل از مبنای تعهدی گردش وجوه نقد است.

2- توانایی واحد گزارشگری (شركت) در پرداخت سود سهام و برآوردن تعهدات

اگرچه آسان ولی وجوه نقد بسیار مهم است. اگر یك شركت وجوه نقد كافی نداشت حقوق كارمندان شركت پرداخت نمی شد و بدهیهای شركت تسویه نمی شد و سود سهام پرداخت نمی شد و تجهیزات تحصیل نمی شد.

یك صورت گردش وجوه نقد به ما نشان می دهد كه وجوه نقد چگونه مصرف می‌شود و از كجا می آید؟ مستخدمین و كاركنان و بستانكاران و سهامداران و مشتریان علاقه ویژه ای به صورت گردش وجوه نقد دارند چون تنهاترین گزارش است كه گردش وجوه نقد یك شركت را نشان می دهد.

3- دلایل اختلاف بین درآمد خالص و گردش نقدی خالص حاصل از فعالیتهای عملیاتی

سود خالص خیلی مهم است. زیرا اطلاعاتی راجع به موفقیت یا مطلوبیت یك موسسه تجاری را از یك دوره نسبت به دوره دیگر نشان می دهد. اما بعضی افراد برای رسیدن به مبنای تعهدی گردش وجوه نقد چند برآورد بایستی انجام دهند كه این برآوردها حیاتی هستند. در نتیجه قابلیت اتكای این اعداد چالش برانگیز هستند. این فقط در مورد وجه نقد نیست. بنابراین همانطوری كه در داستان اول متنی آمد استفاده كنندگان صورتهای مالی از دانستن دلایل اختلاف بین خالص سود و گردش وجوه نقد حاصل از فعالیتهای عملیاتی بهره مند می شوند و آنها می توانند در مورد قابلیت اتكا اقلام سود و زیان ارزیابی كنند.

4- سرمایه گذاری نقدی و غیرنقدی و فعالیتهای تامین مالی در طول دوره

با بررسی فعالیتهای سرمایه گذاری شركت (خرید و فروش دارائیهایی غیر از محصولات خودش) و فعالیتهای تامین مالی آنها (استقراض و باز پرداخت وام و سرمایه گذاری توسط صاحبان سهام و پرداخت سود به سهامداران)، مطالعه كننده صورت مالی گردش وجوه نقد بهتر می تواند درك كند كه چرا دارائیها و بدهیها در طول دوره افزایش یا كاهش می یابند. برای مثال سوالهای زیر ممكن است پاسخ داده شود.

چطور وجوه نقد افزایش می یابند وقتی كه زیان خالص برای دوره وجود دارد؟ چگونه عایدات حاصله از اوراق قرضه استفاده می شود؟ چگونه توسعه تجهیزات و تاسیسات تامین مالی شده است؟ چرا سود سهام افزایش پیدا نكرده است؟ چگونه بدهیها تسویه می شوند؟ چقدر وجه نقد طی سال قرض گرفته شده است؟ آیا گردش وجوه نقد بیشتر یا كمتر از سود خالص است؟

طبقه بندی گردش وجوه نقد:

صورت گردش وجوه نقد، دریافتها و پرداختهای نقدی را برحسب فعالیتهای عملیاتی، سرمایه گذاری و تامین مالی طبقه بندی می كند. فعالیتها و معاملات مالی نوعاً به شرح زیر تشخیص داده می شوند.

1- فعالیتهای عملیاتی شامل فعالیتهای مالی است كه با تأثیر وجوه نقد روی سود خالص تأثیر می گذارند. از قبیل دریافتهای نقدی حاصل از فروش كالا و خدمات و پرداختهای نقدی برای تحصیل ملزومات و استخدام كارمندان و هزینه ها.

2- فعالیتهای تامین مالی مرتبط با اقلام بدهیها و حقوق صاحبان سهام و شامل گرفتن وجه نقد از بستانكاران و بازپرداخت مبالغ قرض گرفته شده و جذب سرمایه از مالكان و پرداخت سرمایه (باز خرید سهام) و منافع (بازده) حاصل از سهام و سرمایه‌گذاری ایشان می باشد.

3- فعالیتهای سرمایه گذاری عموماً مرتبط با دارائیهای بلند مدت (ثابت) است و همچنین مرتبط با اخذ (وصول) وام و تحصیل و كنارگذاری سرمایه گذاریها و دارائیهای تولیدی با عمر طولانی.

شرح زیر دریافتها و پرداختهای نقدی یك واحد تجاری كه بر طبق فعالیتهای عملیاتی، سرمایه گذاری و فعالیتهای تامین مالی طبقه بندی می شوند را نشان می دهد.